رفق و مدارا در سیره تربیتی معصومین

درسیره تربیتی پیشوایان دینی نرمی و بردباری با تربیت آموزان ازجایگاه والایی برخورداراست . اولیاء خدا تاکید کرده اند که آیین تربیت دینی آیینی متین و ملایم است و برای تربیت مردمان براین آیین باید این ویژگی جوهری حفظ شود و برخلاف آن عمل نشود تا نتیجه تربیت همان باشد که این آیین می طلبد پیامبرگرامی اسلام در موارد متعددی به این موضوع اشاره کرده که وی از جانب خداوند موظف و مامور است با مردم به نرمی و بردباری رفتارکند، چنانکه فرموده است :

همانا این دین و آیین محکم و متین است پس با ملایمت در آن درآیید و عبادت خدا را به بندگان خدا با کراهت تحمیل نکنید و گرنه مانند سوار درمانده ای می شوید که نه مسافتی بپیماید و نه مرکبی برایش بماند.( کافی، ج 2 ، ص 68  )

احادیث تربیتی امام محمد باقر (ع)

انا نأمر صبیاننا بالصلاة اذا کانوا بنی خمس سنین، فمروا صبیانکم بالصلاة اذا کانوا بنی سبع سنین.
امام باقر علیه السلام فرمود:
هنگامی که فرزندان ما پنج ساله شدند دستور می‏دهیم نماز بخوانند، پس شما هم وقتی فرزندانتان به هفت سالگی رسیدند آنها را به نماز دستور دهید.
وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۱۲

احادیث تربیتی امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع)

مَنْ سَاَلَ فى صِغَرِهِ اَجابَ فى کِبَرِهِ ؛
هر کس در خردسالى سئوال کند، در بزرگ‏سالى‏اش پاسخ مى‏دهد .
غرر الحکم ، ح ۸۲۷۳٫

احادیث تربیتی امام موسی بن جعفر (ع)

امام کاظم علیه‏السلام می فرمایند :
قالَ بَعْضُهُم: شَکْوَتُ اِلى ابِى الْحَسَنِ موسى علیه‏السلام ابنا لى ، فَقالَ : لا تَضْرِبْهُ، وَاهْجُرْهُ وَ لا تُطِلْ ؛
کسى گفت : از فرزندم به امام کاظم علیه‏السلام شکایت کردم . ایشان فرمودند : او را نزن بلکه با او قهر کن ولى نه به مدّت طولانى .
عدّة الداعى ، ص ۷۹٫

امام کاظم علیه‏السلام می فرمایند :
تُسْتَحَبُّ عَرامَةُ الصَّبىِّ فى صِغَرِهِ لِیَکونَ حَلیما فى کِـبَرِهِ، ما یَنْبَغى اَنْ یَکونَ اِلاّ هکَذا ؛
خوب است بچّه در کودکى بازى‏گوش باشد تا در بزرگ‏سالى بردبار گردد و شایسته نیست که جز این باشد .
کافى ، ج ۶، ص ۵۱٫

احادیث تربیتی رسول اکرم

1 ) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند :
حق الولد علی والده ان یعلمه الکتابة والسباحة والرمایة وان لا یرزقه الا طیباً وان یزوجه اذا بلغ؛
حق فرزند (پسر) بر عهده پدرش این است که به او نوشتن، شنا کردن وتیراندازی را آموزش دهد وروزی او را تنها از راه حلال وپاکیزه تهیه نماید.
نهج الفصاحه : ح ۱۳۹۴

2 ) پیامبراکرم صلى‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله و سلم می فرمایند:
اَلنّاسُ مَعادِنُ وَ الْعِرْقُ دَسّاسٌ وَ اَدَبُ السُّوءِ کَعِرْقِ السُّوءِ؛
مردم، همانند معدن‏ها مختلف ‏اند و اصل و نسب در انسان بسیار مؤثر است و تربیت بد، همانند اصل و نسبِ بد است.
نهج الفصاحه، ح ۳۱۴۶٫

3 ) پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حق فرزند بر پدرش این است که برای او اسم خوب انتخاب کند، خوب تربیتش نماید و در کار شایسته‌ای مستقرش سازد.

الحدیث، ص ۲٫

معلم در کلام امام

فضیلت دانش آموزی

پیامبر اکرم (صلّی‌ ‌الله‌ علیه‌ وآله):
ما مِن مُتَعَلِّمٍ یَختَلِفُ إلی بابِ العالِمِ إلّا کَتَبَ اللهُ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ عِبادَةَ سَنَةٍ.

هیچ دانش آموزی نیست که به در خانۀ دانشمندی آمد و شد کند, مگر این که خداوند برای هر گامی که برمی دارد عبادت یک سال را برایش رقم زند.

 There is no learner who comes and goes to a scholar’s house unless Allah awards him one year pray for every step he takes (to there). محمدی ری شهری ،محمد،میزان الحکمه، ح 13841

تعلیم و تربیت در دنیای اسلام

آموزش در اسلام از ارزش زیادی برخوردار بوده‌است. با مسلمان شدن مردمان از نژادها و جوامع مختلف، آموزش نقش مهمی در تشکیل یک اجتماع به هم پیوسته و جهانی ایفا کرد. تا اواسط قرن نهم میلادی، تقسیم بندی مشخصی از دانش انجام شده بود: علوم به سه دسته تقسیم شده بودند: علوم اسلامی، علوم فلسفی و طبیعی و علوم ادبی هنری. علوم اسلامی به بررسی منابع اسلامی مانند قرآن، احادیث و تفاسیر آن می‌پرداخت. علوم اسلامی از نظر فرهنگی از همه با ارزشتر به حساب می‌آمد؛ فلسفه و علوم طبیعی به اندازه علوم اسلامی مهم دیده می‌شد ولی کم فضیلت تر دیده می‌شد.

 

سیستم آموزش اسلامی در ابتدا تأکید زیادی روی فنون و امور عملی مانند توسعه سیستم‌های آبیاری، ابداعات کشاورزی، خیاطی، تولید محصولات با آهن و فولاد، محصولات چرمی، تولید کاغذ و باروت، گسترش تجارت زمینی و دریایی، و ساختن اشیاء سفالی داشت. به تدریج و از قرن ۱۱ میلادی به بعد، علاقه به علوم مذهبی به صورت عمده‌ای جای علوم دیگر را گرفت. علوم یونانی و فلسفه دیگر تنها به صورت خصوصی و به عده کمی تدریس می‌شد و هنرهای ادبی به شکل عمده‌ای رو به کاهش نهادند. از آزادی فکری داده شده به اندیشمندان و نخبگان کاسته شد. علوم غیر دینی و بررسی‌های پژوهش گرایانه غیر دینی دیگر تحمل نمی‌شدند. این نحوه سیستم آموزشی از ازبکستان امروزی در شرق تا مصر در غرب در طول سال‌های ۱۰۵۰ تا ۱۲۵۰ میلادی گسترش پیدا کرد.

(منبع ویکی پدیا : fa.wikipedia.org)